کتابخانه دیجیتال یا الکترونیکی ، کتابخانه ای است که در آن اسناد به جای کاغذ یا سایر رسانه های سنتی بصورت الکترونیکی ذخیره شده اند. اساس این کتابخانه ها، ذخیره مدارک به صورت الکترونیکی و خواندن آنها به صورت الکترونیکی است.
محتوای الکترونیکی این کتابخانه‌ها ممکن است به گونه‌ای باشد که هر فردی در هر نقطه از جهان با استفاده از یک شبکه رایانه‌ای بتواند به تمامی اطلاعات یک کتابخانه عظیم دسترسی پیدا کند یا اینکه فقط برای افراد ساکن در محل قابل دسترسی باشد.
کتابخانه الکترونیکی کتابخانه ای است که شامل مواد و خدمات الکترونیکی است .مواد الکترونیکی می تواند تمام مواد دیجیتالی را شامل شود ( مثل مجله الکترونیکی ، کتاب الکترونیکی و…)همچنین اشکال مختلف آنالوگ ها را که جهت استفاده از آنها نیاز به الکتریسیته می باشد نیز شامل می شوند.
کتابخانه دیجیتال کتابخانه ای است که مواد وخدمات دیجیتالی را شامل می شود . مواد دیجیتالی آیتم هایی هستند که از ظریق ابزار و شبکه های دیجیتالی ( دودویی) ذخیره ، پردازش و انتقال داده می شوند. خدمات دیجیتالی ، خدماتی ( کمک های ارجاعی ) هستند که منابع را به صورت دیجیتالی از طریق شبکه های کامپیوتری تحویل یا ارائه می دهند . کتابخانه های دیجیتالی درواقع مجموعه هایی هستند که امکانات لازم را برای انتخاب ، سازماندهی، دسترسی ، تفسیر ، انتقال ، نگهداری ، انجام و تضمین دوام مجموعه آثار دیجیتالی فراهم می آورند به نحوی که این منابع از نظر اقتصادی نیز برای استفاده به وسیله یک گروه مشخص یا مجموعه ای از گروه ها، قابل دسترسی باشد.
ویزگی های کتابخانه های دیجیتالی
– کتابخانه ها ی دیجیتالی در واقع چهرۀ دیجیتال و الکترونیکی کتابخانه های سنتی هستند .بنابراین ،مجموعه ها ومنابع سنتی چاپی و دیجیتالی را همزمان و درکنار هم شامل می شود.
– کتابخانه های دیجیتالی شامل منابع دیجیتال که در خارج از مرزهای فیزیکی کتابخانه قرار دارد نیز می شود .
– کتابخانه های دیجیتالی دیدی کلی از همۀ اطلاعات موجود در کتابخانه، بدون در نظر گرفتن نوع یا فرمت آنها ، در اختیار کاربر قرار می دهد .
– کتابخانه های دیجیتالی مانند کتابخانه های سنتی خدمات خود را به گروه های ویژه ای از کاربران ارائه می دهند. با این تفاوت که در این کتابخانه ها،کاربران ممکن است در هر نقطه و یا بخشی از شبکه قرار داشته باشند.
– کتابخانه های دیجیتالی نه تنها به کتابداران مجرب و ماهر نیاز دارند ، بلکه به خدمات متخصصان رایانه و شبکه نیز محتاج هستند.
– کتابخانه های دیجیتالی می توانند به منابع و کتاب های ویژه و منحصر به فرد حتی نسخ خطی دسترسی داشته باشند و امکان استفاده از آنها را در اختیار کاربران بگذارند.
– در این کتابخانه ها چندین کاربر در آن واحد از یک منبع خاص می توانند استفاده کنند.
– در کتابخانه های دیجیتالی ، ارتباط مستقیم یا رودررو میان کتابدار و کاربر نهایی وجودندارد.
کتابخانه مجازی
کتابخانه های مجازی با ظهور فن آوری های جدید و با استفاده از اینترنت به وجود آمدند.این کتابخانه ها امکان دستیابی به فهرست ها و پایگاه های اطلاعاتی را فراهم می سازند و پژوهشگران را به سوی منابعی که به سختی پیدا می شوند هدایت می کنند و ارائه همه این خدمات به طور شبانه روزی و در هفت روز هفته از طریق وب سایت های آنها انجام پذیر هستند.بدون اینکه از نظر فیزیکی به مکانی برای مراجعه فرد جهت درخواست و دسترسی به اطلاعات نیاز باشد.
یک کتابخانه مجازی ، مجموعه سازمان یافته ای از پیوندها به اسناد نرم افزارها ، تصاویر ، پایگاه ها ی داده ای و… در یک شبکه و یامجموعه ای از شبکه های رایانه ای می باشد. هدف یک کتابخانه مجازی این است که کاربران را در یافتن اطلاعات مورد نیاز از طریق منابع موجود در پایگاه های کتابخانه یاری کرده و وظایف مجموعه سازی، دسترس پذیر ساختن و اشاعه را انجام می دهد.صفت مجازی بیشتر به فقدان بعد مکانی این نوع کتابخانه اشاره دارد و این نوع کتابخانه ها وجود فیزیکی نداشته ، روی شبکه های کامپیوتری ایجاد شده و در دسترس مراجعان قرار می گیرند. بدین خاطر کتابخانه های نامرئی نیز نامیده شده اند.